Մշակույթ

Հայերը դեռևս հնագույն ժամանակներից իրենց կենցաղում ունեցել են գեղարվեստի տարրեր պարունակող իրեր, որոնք արտացոլում են յուրահատուկ մշակույթն ու բնապատկերը։ Առօրյա կյանքի տարբեր ոլորտներ նրանց մոտ արտահայտված են եղել գեղարվեստական ​​ուրույն ոճով, օրինակ՝ գործվածքներ, փորագրություն և ձևավորում:

Արվեստի ամենահետաքրքիր ձևերից մեկը Հայաստանի ճարտարապետությունն է, օրինակ՝ եկեղեցիների որմնանկարները և քանդակների գեղարվեստական ​​նկարազարդումը։ Ճարտարապետությունն ամենուր է՝ Հայաստանի յուրաքանչյուր քաղաքում և գյուղում:

Հայերը սիրում են երաժշտություն: Ավելի քան հազար տարի է, ինչ գրում ու ստեղծում են իրենց շատ խորը, հնչեղ ու հանգստացնող խոսքերն ու մեղեդիները։ Դրանց թվին են դասվում հայկական շարականները՝ ավանդական եկեղեցական երգեր, որոնք մեր օրերում վերածնունդ են ապրում։ Շարականներ նվագելիս օգտագործվում են բնորոշ երաժշտական ​​գործիքներ։ Հայ ժողովրդի ամենանշանակալի երաժիշտներն ու կոմպոզիտորներն են Սայաթ-Նովան, Կոմիտասը և Արամ Խաչատրյանը։ Ժամանակակից երաժշտությունն իրեն դրսևորում է ջազի և փոփի մեջ: Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիան աջակցում է հայ երաժիշտներին՝ կատարելագործելու ապագա սերունդը։ Ֆիլհարմոնիայի, Կամերային երաժշտության տան, Օպերայի և Բալետի թատրոնի հաճախակի համերգները Երևանում մշակութային հրաշալի երեկոներ են ապահովում։

Գրականությունը միշտ էլ կարևոր դեր է ունեցել Հայաստանի մշակութային և ազգային ինքնության մեջ։ Մինչև 5-րդ դարում հայոց գրերի ստեղծումը հայկական հեքիաթները փոխանցվում էին բանավոր կամ օտարալեզու տեքստերի միջոցով։ Հայկական ձեռագրերը զարդարված են գեղեցիկ մանրանկարներով և միավորվում են Հայաստանի գրական ու պատկերազարդ սովորույթների հետ և յուրահատուկ են իրենց տեսքով։

Քրիստոնեական մշակույթն ու հայոց լեզուն արտահայտված են Մեսրոպ Մաշտոզի հազարամյա հայ գրությամբ, որը էական փոփոխության ենթակա չէ։ Գրական-գեղարվեստական ​​այս պատմությունը տեսնելու համար չկա ավելի լավ տեղ, քան Երևանի Մատենադարան հին ձեռագրերի ինստիտուտը, որտեղ պահվում են ընդհանուր առմամբ 14000 ձեռագրերի, հատվածների և արտասովոր մանրանկարների հավաքածուներ։

Հայաստանի թատրոնն ունի ավելի քան 2000 տարվա պատմություն։ Մատենադարանի ինստիտուտում կան բազմաթիվ ձեռագրեր, այդ թվում՝ հայ թատերական պատմության վերաբերյալ։ Հույն պատմիչ Պլուտարկոսը վկայում է, որ մ.թ.ա. 53-ին հայոց Արտաշատ քաղաքում բեմադրվել է Եվրիպիդեսի «Բաքոս» պիեսը, և որ հայոց Արտավազդ թագավորի կիրքն է եղել ողբերգություններ գրելը։

5-րդ դարում հայ թատրոնի մասին արժեքավոր տեղեկություններ են արձանագրել մատենագիր Հովհան Մանդակունին և Դավիթ Քերթյոլը, հետագայում՝ Թովմա Արծրունին (9-10-րդ դդ.) և այլք, ինչի արդյունքում հայ դասական թատրոնն անմահ է մնացել հետագա դարերում և մինչ այսօր։ Մեր օրերում հայ թատրոնի ավանդույթները շարունակվում են մեծ ոգևորությամբ և պատասխանատվությամբ։

Հայ գեղանկարչությունը վերելք է ապրել 19-րդ դարում։ Այս շրջանի նկարիչներն ու դիմանկարիչները Հակոբ Հովնաթանյանն ու Հովհաննես/Իվան Այվազովսկին էին, որոնք մինչ օրս միջազգային ճանաչում են վայելում։ 20-րդ դարում Մարտիրոս Սարյանը նոր լույսի տակ դրեց լանդշաֆտի էությունը, և Արշիլ Գորկին մեծ ազդեցություն ունեցավ Նյու Յորքի ամերիկացի նկարիչների երիտասարդ սերնդի վրա, իսկ Գարզունն ու Ժանսեմը մեծ փառք և համբավ ձեռք բերեցին Ֆրանսիայում: Սարյանի այգի այցելությունը ձեզ կծանոթացնի ժամանակակից արվեստագետների հետ:

Կովկասյան տարածաշրջանը և մասնավորապես Հայաստանի Հանրապետությունը գիտնականների կողմից համարվում է գորգագործության սկզբնավորման վայրերից մեկը։ Հայաստանում այս ավանդույթը շարունակվում է նաև այսօր։ Գորգագործությունը միայն արվեստ չէ, այն օգտագործվում է օրինակ հագուստի, պայուսակների և տան կահույքի պատրաստման համար։

Հանգստյան օրերին, բաց երկնքի տակ, ցուցահանդեսների և տոնավաճառների ժամանակ արհեստավորները ներկայացնում և առաջարկում են իրենց ձեռագործ արտեֆակտները, որոնք շոյում են աչքերը գրավիչ գույներով և նախշերով։ Նույն տոնավաճառում կտեսնեք ձեռագործ գրավիչ աշխատանքների առատությունը և դժվար կլինի գնումներ չկատարել։ Հայաստանի այցելուները կարող են գտնել ձեռագործ աշխատանքներ, հայկական ոսկի, թանկարժեք և կիսաթանկարժեք քարեր։ Օբսիդիան քարն օգտագործվում է զարդերի, գրասեղանի պարագաների և դեկորատիվ իրերի պատրաստման համար։

Հայաստանը հայնտի է իր խաչքարերով, որոնք սփռված են ողջ երկրով մեկ և չունեն իրենց կրկնօրինակը։

Հայաստանը զբոսաշրջիկների շրջանում հաճախ անվավում է թանգարան բաց երկնքի տակ։ Հայաստանի ողջ տարածքում կարելի է գտնել շուրջ 4000 պատմական հուշարձաններ, որոնք ընդգրկում են տարբեր դարաշրջանների համաշխարհային պատմությունը՝ նախապատմականից մինչև հելլենիստական ​​և վաղ քրիստոնեական ժամանակներից մինչև միջնադար։ Միայն Երևանում կան 40-ից ավելի արվեստի թանգարաններ և պատկերասրահներ։